आचार्य अभिनवगुप्तको भैरव स्तवनको रहस्य: कश्मीर शैव धर्मको लुकेको ज्ञान

प्रकाशित मिति: [आजको मिति]

आज हामी एक यस्तो रहस्यमय गुफा र त्यससँग जोडिएको प्राचीन ज्ञानको बारेमा कुरा गर्दैछौं जसले तपाईंको जीवनलाई हेर्ने दृष्टिकोण बदल्न सक्छ। यो कथा हो कश्मीरको भैरव गुफा र महान् योगी आचार्य अभिनवगुप्तको, जसले हामीलाई भैरव स्तवनको रूपमा एक अमूल्य उपहार दिनुभएको छ।

अभिनवगुप्त र १२०० शिष्यहरूको रहस्यमय कथा

शताब्दीयौं पहिले, आचार्य अभिनवगुप्त नामका एक महान् तान्त्रिक, योगी र सन्त हुनुहुन्थ्यो। उहाँ कश्मीर शैव धर्मका सबैभन्दा महत्वपूर्ण स्तम्भहरूमध्ये एक मानिनुहुन्छ।

जनविश्वास र कथाहरू अनुसार, एक दिन आचार्य अभिनवगुप्त आफ्ना १२०० शिष्यहरूलाई साथमा लिएर यही भैरव गुफामा प्रवेश गर्नुभयो। गुफाभित्र, उनीहरू सबैले मिलेर भैरव स्तवनको पाठ गर्न थाले। यो स्तवन १० शक्तिशाली महावाक्यहरूको समूह हो। भनिन्छ, त्यो पाठपछि आचार्य अभिनवगुप्त र उहाँका कुनै पनि शिष्य गुफाबाट बाहिर फर्केनन्। उनीहरू त्यही भैरव तत्वमा विलीन भए।

आज पनि यो मानिन्छ कि त्यो ऊर्जा र शक्ति त्यस स्तवनमा जीवित छ, र जसले यसको रहस्य बुझ्छ, उसले जीवनका अनेकौं बन्धनहरूबाट मुक्ति पाउन सक्छ।

भैरव स्तवनको शक्ति के हो?

यो १० महावाक्यहरूको एउटा यस्तो सुन्दर रचना हो जुन भगवान शिवको भैरव स्वरूपलाई समर्पित छ। यसको शक्ति यति छ कि यदि तपाईंले यसलाई मनन गरेर, आँखा बन्द गरेर सुन्नुभयो वा पाठ गर्नुभयो भने, तपाईंको जीवनको हरेक समस्या सानो लाग्न थाल्छ। यो स्तवनले तपाईंलाई आफ्नो भित्री शक्ति र ब्रह्माण्डसँगको एकताको अनुभव गराउँछ।

---

भैरव स्तवनका १० महावाक्यहरूका रहस्य

यो स्तवनमा १० वटा श्लोकहरू छन्, जसलाई महावाक्य भनिएको छ। आउनुहोस्, यसका केही प्रमुख रहस्यहरूलाई बुझौं:

पहिलो महावाक्य: सबै कुरा तपाईं नै हुनुहुन्छ

व्याप्तचराचरभावविशेषं चिन्मयमेकमनन्तमनादिम् ।
भैरवनाथमनाथशरण्यं त्वन्मयचित्ततया हृदि वन्दे ॥

रहस्य: यस श्लोकमा भनिएको छ कि यो सम्पूर्ण ब्रह्माण्ड, चाहे त्यो जीवित होस् वा निर्जीव, सबै भैरव (शिव) कै स्वरूप हो। फूल, फूल समात्ने हात, त्यसको रङ्ग, सुगन्ध, फुल्नु, ओइलाउनु, अर्पण गर्नु र त्यो देख्नु—सबै उहाँ नै हुनुहुन्छ। जब हामी यो एकतालाई महसुस गर्छौं, तब हामी उहाँप्रति समर्पित हुन्छौं।

दोस्रो महावाक्य: प्रकटीकरण (Manifestation) को रहस्य

त्वन्मयमेतदशेषमिदानीं भाति मम त्वदनुग्रहशक्त्या ।
त्वं च महेश सदैव ममात्मा स्वात्ममयं मम तेन समस्तम् ॥

रहस्य: यो श्लोकले प्रकटीकरणको गहिरो रहस्य खोल्छ। ब्रह्माण्डमा सबै कुरा कम्पन (vibration) हो। तपाईंको भित्री अवस्था (core) जस्तो छ, बाहिरी संसार पनि त्यस्तै देखिन्छ। यसको अर्थ, तपाईंको जीवन तपाईंको आफ्नै भित्री कम्पनको प्रतिबिम्ब हो। तपाईं र ब्रह्माण्ड अलग छैनौं, हामी सबै एक हौं।

तेस्रो महावाक्य: कर्म र डरबाट मुक्ति

स्वात्मनि विश्वगते त्वयि नाथे तेन न संसृतिभीतिकथास्ति ।
सत्स्वपि दुर्धरदुःखविमोह-त्रासविधायिषु कर्मगणेषु ॥

रहस्य: जब हामीले यो बुझ्छौं कि सबै कुरा एक नै हो, तब डरको कुनै अस्तित्व रहँदैन। डरका लागि दुईवटा वस्तु वा व्यक्ति चाहिन्छ। यहाँ, सबै एक भएकोले कर्म, दुःख र मायाको डर समाप्त हुन्छ। तपाईंको जीवनमा जे भइरहेको छ, त्यो पनि त्यही भैरव तत्वको एक अंश हो। यो बोधले तपाईंलाई कर्मको बन्धनबाट मुक्त गर्छ।

चौथो महावाक्य: मृत्युको डरमाथि विजय

अन्तक मां प्रति मा दृशमेनां क्रोधकरालतमां विनिधेहि ।
शङ्करसेवनचिन्तनधीरो भीषणभैरवशक्तिमयोऽस्मि ॥

रहस्य: यहाँ साधकले मृत्युलाई चुनौती दिन्छ। जब उसले पहिलो तीन श्लोकको रहस्य बुझ्छ, ऊ स्वयं 'भीषण भैरव' बन्छ। उसले मृत्युलाई भन्छ, "तिमीले मलाई डराउन सक्दैनौ, किनकि तिमी पनि त्यही कम्पन हौ, जुन म हुँ।" मृत्युले शरीरलाई मात्र नष्ट गर्न सक्छ, तर आत्मालाई होइन, किनकि हामी सबै एक हौं र अनन्त छौं।

---

निष्कर्ष

भैरव स्तवन केवल एक प्रार्थना होइन, यो कश्मीर शैव धर्मको त्यो गहिरो दर्शन हो जसले हामीलाई ब्रह्माण्ड, चेतना, र हाम्रो आफ्नै अस्तित्वको रहस्य बुझ्न मद्दत गर्छ। यो ज्ञानले हामीलाई सिकाउँछ कि हामी कुनै पनि परिस्थितिबाट अलग छैनौं, हामी नै त्यो सम्पूर्णता हौं। यसलाई सुन्दा, बुझ्दा र मनन गर्दा तपाईंको जीवनमा अवश्य नै सकारात्मक परिवर्तन आउनेछ।

यस प्राचीन र शक्तिशाली ज्ञानलाई जीवित राख्नु हाम्रो कर्तव्य हो।

शिवम शिवम!

---

के तपाईंलाई यो जानकारी मन पर्यो? कमेन्टमा आफ्नो विचार व्यक्त गर्नुहोस् र यो रहस्यलाई अरूसँग पनि साझा गर्नुहोस्।